Elektrische trucks: Europa schakelt flinke versnelling hoger

30/03/2023-

6 minuten leestijd

Europa wil het wegvervoer met rasse schreden emissievrij maken. De ambities zijn torenhoog. Technologisch lijkt dat een haalbare kaart. Maar elektrisch rijden vraagt een heel ander ecosysteem, wat talrijke stakeholders voor immense uitdagingen plaatst. Er komt veel op hen af. En snel.

Vorig jaar groeide In Europa het aantal zware elektrische vrachtwagens (+16 ton) op de wegen sneller dan ooit tevoren: er werden 1.041 e-trucks verkocht, een stijging met 200%. België loopt hierin achter, met amper 20 elektrische vrachtwagens. Ter vergelijking: er werden in ons land ruim 7.400 zware trucks op diesel ingeschreven en 155 op CNG/LNG. De Europese landen met de meeste ingeschreven elektrische vrachtwagens zijn Zwitserland, Noorwegen, Zweden en Nederland.

In Europa rijdt ruim 99% van de totale vrachtwagenvloot op diesel. Om die vloot emissievrij te maken, is er dus nog een zeer lange weg te gaan. Daarom publiceerde de Europese Commissie in februari jl. zeer ambitieuze doelstellingen. Als het van haar afhangt, moeten de CO2-normen voor nieuwe zware vrachtwagens geleidelijk maar drastisch verstrengen. Vanaf 2030 moeten de CO2-emissies met 45% gereduceerd worden. Tegen 2035 wordt de reductie opgetrokken naar -65% en tegen 2040 naar -90%. Zo goed als alle nieuw verkochte vrachtwagens moeten tegen dan emissievrij zijn, maar er zullen uitzonderingen gelden voor landbouwvoertuigen, brandweerwagens en dergelijke.

De ambities zijn dus bijzonder groot, maar op het eerste zicht niet onhaalbaar. Uit de cijfers van Eurostat blijkt dat het nu al mogelijk zou zijn om bijna de helft van alle transport te elektrificeren: zo goed als de helft (45%) van alle goederen die in Europa over de weg vervoerd worden, leggen een afstand van minder dan 300 km af. Met slimme routeplanning en schema’s zou dus een groot deel van deze goederen nu al met elektrische trucks vervoerd kunnen worden. Met de nadruk op ‘kunnen’.

Heel ambitieuze doelstellingen

Technologisch is er al veel mogelijk, maakt de Europese Commissie zich sterk. Vandaag al hebben de Europese vrachtwagenconstructeurs e-trucks in hun aanbod die een groot deel van de noden afdekken. Ook hun productieapparaat wordt met rasse schreden aangepast. Toch zegt Martin Lundstedt, de voorzitter van de koepel van vrachtwagenproducenten ACEA (en CEO van Volvo Group) dat het vooropgestelde streven van een CO2-reductie van 45% tegen 2030 ‘bijzonder ambitieus’ is. Dit betekent inderdaad dat er tegen dan meer dan 400.000 (!) emissievrije vrachtwagens op de weg moeten zijn en dat er jaarlijks minstens 100.000 nieuwe emissievrije vrachtwagens moeten worden geregistreerd. “Dat zal een even ambitieuze actie van de beleidsmakers vragen om ervoor te zorgen dat ook de verschillende andere spelers in de transport- en logistieke waardeketen op hetzelfde moment gelijkwaardige prestaties leveren”, zegt hij.

Sven Geysels, die samen met Aldo Peeters het project Logibat leidde, beaamt dat. In het kader van dit project onderzochten ze de operationele en economische voorwaarden om batterij-elektrisch transport haalbaar te maken. “Een van de aanbevelingen van Logibat aan de transportbedrijven is: ‘Zet u schrap, want er komt héél veel op u af’, zegt hij. “Elektrisch rijden betekent immers dat heel hun ecosysteem zal veranderen, met andere verzekeringen, andere skills, andere beheersystemen, andere omgangsvormen met klanten en noem maar op”.

Aldo Peeters: “Bij de transporteurs groeit het bewustzijn, maar het is nog pril. Enkele hebben het al gesnapt. Dat zijn de voorlopers. Nadien komen de vroege volgers. En dan pas het gros van de sector”. Voor heel veel wegvervoerders zal het dus pijnlijk wakker schieten zijn als men beschouwt hoe verschroeiend het tempo is waaraan Europa het wegvervoer wil decarboniseren.

Technologie evolueert razendsnel

“De constructeurs maken alvast hun huiswerk. Op enkele jaren tijd is het rijbereik van 200 tot 400 km gestegen, zijn er naast bakwagens ook elektrische trekkers op de markt en wordt eigenlijk zo goed als elke sector van de transportmarkt afgedekt. In Nederland rijden vrachtwagens van 50 ton al elektrisch en in Zweden zelfs van 74 ton. Het gaat dus zeer snel,” zegt Aldo Peeters.

“Batterij-elektrische vrachtwagens zijn dus klaar om in groten getale de weg op te gaan en elektrische vrachtwagens op brandstofcellen zullen spoedig volgen,” stelt Martin Lundstedt. “De wil en het vermogen van transportbedrijven om te investeren in emissievrije vrachtwagens hangt echter rechtstreeks samen met de beschikbaarheid van de juiste laad- en tankinfrastructuur. Helaas ontbreekt die momenteel bijna volledig”.

“Het is heel eenvoudig: transporteurs zullen geen batterij-elektrische vrachtwagens kopen zolang zij hen niet kunnen opladen voor een vlotte en naadloze werking”, waarschuwt hij.

Laadinfrastructuur komt er

Maar ook hier wordt actie ondernomen, zowel door de Europese Commissie als de privésector.

Zo kwam de Commissie eerder al met een plan om de uitrol van laadstations te versnellen, die op 28 maart door de Europese Raad als het Europees Parlement is goedgekeurd. De Alternative Fuel Infrastructure Regulation (AFIR) bepaalt onder meer de eisen waaraan de laadinfrastructuur voor zware trucks (en in de toekomst de tankinfrastructuur voor waterstof) moet beantwoorden.

Zo moet langs de Europese TEN-T snelwegen om de 120 km een snellaadnetwerk voor e-trucks beschikbaar zijn waar men gewoon met een betaalpas bij een laadpaal kan betalen. De uitrol ervan moet zeker in 2025 starten. Tegen het einde van dat jaar moet tegen op 15% van de totale lengte van het TEN-T-netwerk om de 120 km elektrische laadinfrastructuur voor vrachtagens zijn aangelegd. Na 2025 wordt de afstand teruggebracht tot 60 km op het kernnetwerk en tot 100 km op het ‘uitgebreide netwerk’. Het hele netwerk moet tegen 2030 gerealiseerd zijn. Vanaf 2028 moeten er ook op veilige en beveiligde parkeerplaatsen minstens twee oplaadstations voor vrachtwagens komen. Tegen 2031 moeten er tevens minstens om de 200 km tankstations voor waterstof worden geïnstalleerd.

Volgens de overeenkomst moet elke EU-lidstaat zich verbinden tot een verplichte minimale infrastructuurdoelstelling en moet zij de Europese Commissie een stappenplan voorleggen om haar doel te bereiken.

Ook de privésector – met name de constructeurs – roert zich. Zo hebben Volvo Group (Volvo/Renault Trucks), Traton (Scania/MAN) en Daimler (Mercedes-Benz) een joint venture opgericht om ten minste 1.700 laadstations te installeren en uit te baten in de buurt van snelwegen en logistieke knooppunten in heel Europa. Zij zullen daarin minstens 500 miljoen euro investeren.

Na het verzamelen en analyseren van gps-coördinaten van ongeveer 400.000 voertuigen die in heel Europa actief zijn, heeft overigens ACEA meer dan 40.000 locaties geïdentificeerd die geschikt zijn voor laadstations. Die data stelt ze beschikbaar ter ondersteuning van de oprichting van een netwerk over de hele EU.

Verzekeraars en hulpdiensten

“Ook andere sectoren van de maatschappij moeten wakker schieten om zich aan dat nieuwe ecosysteem aan te passen. “De verzekeraars, bijvoorbeeld, moeten rekening houden met vrachtwagens die een driedubbele cataloguswaarde hebben en die volledig nieuwe risico’s inhouden. Voor hen is het een enorme opgave omdat ze stappen moeten zetten zonder te beschikken over statistieken, vermits ze nog niet bestaan”, stelt Aldo Peeters vast.

“Ook de hulpdiensten zullen een omslag moeten maken. Ze moeten kunnen reageren op toestanden en gevaren die ze vandaag nog niet kennen. Zo hebben we in het kader van Logibat aan de FOD Binnenlandse Zaken aanbevelingen geformuleerd over hoe de hulpdiensten moeten reageren in geval van calamiteiten. Daar zijn we zelfs zeer ver in gegaan”, voegt hij toe.

“Overigens zijn de uitdagingen ook voor andere stakeholders groot. De energieleveranciers, natuurlijk, maar ook de IT-bedrijven, de klanten van de transportbedrijven, enzovoort”, stelt Sven Geysels.

Online TCO-rekentool

Met de opening van elk nieuw laadstation zullen de mogelijkheden voor het gebruik van elektrische voertuigen exponentieel toenemen. Schaalvoordelen en technologische ontwikkeling zullen voor de nodige verbeteringen in de Total Cost of Ownership (TCO) van e-trucks zorgen.

“Het verhaal is echter een stuk complexer dan enkel de TCO. Zo moeten we achterhalen welke toepassingen in aanmerking komen voor de huidige generatie voertuigen. Dan moeten we nagaan welke toepassingen de beste TCO geven en moet een laadstrategie voor die toepassingen uitgewerkt worden. Binnen het Logibat-project heeft de vakgroep MOBI van de VUB een online TCO-rekentool gebouwd. Hiermee kan de gebruiker voor zeer uiteenlopende toepassingen de conventionele vrachtwagens economisch vergelijken met batterij-elektrische vrachtwagens”, zegt Sven Geysels.

Twee boodschappen

Over de resultaten van het Logibat-project willen Aldo Peeters en Sven Geysels zich niet uitspreken. Die houden zij voor het slotevent op 20 april in Log!Ville. Maar ze kunnen nu al twee boodschappen meegeven.

“Een eerste boodschap aan de transporteurs is: overwin die terughoudendheid. Wees er op tijd bij. Eind dit decennium zal de TCO van een elektrische truck gelijk zijn aan die van een dieseltruck. De CO2-beprijzing en de evolutie van de batterijtechnologie zullen de snelheid van de transitie alleen maar doen toenemen. Start de reis dus nu en doe ervaring op”, zegt Aldo Peeters.

“De tweede boodschap is gericht aan de verschillende stakeholders: spreek met elkaar. De elektrificatie van het wegvervoer zal verschillende sectoren fundamenteel beïnvloeden. Ze hebben er allemaal baat bij om te praten en informatie te delen. Zo kunnen ze beter naar de mogelijkheden van morgen kijken. De inzet van de vrachtwagens, bijvoorbeeld, zal in essentie veranderen, wat een impact zal hebben op de magazijnen. Zij zullen zich moeten aanpassen aan de e-mobiliteit. En ze zijn bijlange niet de enige stakeholders die dat zullen moeten doen”, zegt Sven Geysels tot slot.

De resultaten van Logibat worden op 20 april in Log!Ville voorgesteld. Daaraan is een expo gekoppeld met verschillende modellen van elektrische vrachtwagens en laadapparatuur. Wilt u er ook bij zijn? Schrijf u snel in, want er zijn nog maar enkele plaatsen vrij.