Slimmer omgaan met ruimte tekent toekomst logistiek in Vlaanderen – Whitepaper POM Antwerpen

3 minuten leestijd

De logistieke sector in Vlaanderen staat voor een harde realiteit: ruimte wordt steeds schaarser en duurder. Ook strengere eisen op vlak van duurzaamheid en leefkwaliteit leggen extra druk. Het klassieke model – elk bedrijf zijn eigen terrein – houdt daardoor steeds minder stand. Daarom brachten POM Antwerpen en LogiVille verschillende spelers samen om nieuwe wegen te verkennen. Het resultaat is de whitepaper “Optimaal ruimtegebruik in een logistieke omgeving”, een reeks inzichten rond slimmer en gedeeld ruimtegebruik, met een pleidooi voor soepelere regelgeving.

Ruimte delen: van uitzondering naar noodzaak

Een opvallende consensus tijdens het rondetafelgesprek: ruimte-efficiëntie is geen keuze meer, maar een must. Individuele percelen maken nu al plaats voor gedeelde infrastructuur, maar deze initiatieven zijn voorlopig nog kleinschalig. Denk aan gezamenlijke parkeertorens, laadinfrastructuur, tijdsgebonden gebruik van machines of tijdelijke verhuur van leegstaande lokalen aan start-ups. Toch is delen niet eenvoudig: juridische, operationele en vertrouwelijkheidskwesties vragen om duidelijke afspraken. Lokale besturen kunnen hier een sleutelrol spelen omdat veel projecten vastlopen op vergunningen, planologische beperkingen of gebrek aan afstemming. De deelnemers roepen dan ook op om experimenten met nieuwe vormen van ruimtelijke ordening mogelijk te maken, waarbij de publieke actoren optreden als matchmakers.

“Bovendien laat de huidige wetgeving niet toe om hoog te bouwen, waardoor bedrijven soms uitwijken naar Nederland of Noord-Frankrijk.”

Hoogbouw: kansrijk maar complex

Waar grond schaars is, lijken hoogbouw en meerlagige gebouwen– zeker in stedelijke regio’s en zones met veel logistieke activiteit – de logische volgende stap. Toch dient men te nuanceren: hoogbouw is niet altijd dé oplossing, maar vaak een interessante optie. Voor diepvriesopslag en fijnmazige distributie ligt ze voor de hand, maar in andere gevallen bestaan alternatieven. De realiteit is ook complex: hoge opstartkosten, herbruikbaarheid en regelgeving vormen obstakels. Bovendien laat de huidige wetgeving niet toe om hoog te bouwen, waardoor bedrijven soms uitwijken naar Nederland of Noord-Frankrijk. De deelnemers roepen dan ook op tot meer standaardisering in logistieke bouw en meer flexibiliteit in de ruimtelijke ordening.

Technologie: katalysator voor slimmer ruimtegebruik

Slimmer omgaan met plaats vraagt ook om slimme technologie. Automatisering maakt het mogelijk om compacter, sneller en veiliger te werken, zeker in hoogbouw. Ook mobiele robots, sensoren en dataplatformen maken dit mogelijk. Toch waarschuwen de deelnemers dat technologie geen doel op zich mag zijn. Flexibiliteit, schaalbaarheid en aanpasbaarheid zijn cruciaal: systemen moeten kunnen evolueren met de veranderende noden van de sector.

Beleid: van remmend naar stimulerend

Volgens de deelnemers blijkt regelgeving vaak een rem op innovatie. Projecten stuiten te vaak op starre regels, trage procedures of gebrek aan consistentie, terwijl inefficiënt ruimtegebruik toegelaten blijft. De oproep is dan ook duidelijk: introduceer regelluwe zones, versoepel tijdelijke vergunningen en beloon projecten die ruimte duurzaam gebruiken. Een beleid dat stimuleert in plaats van bestraft, levert het meeste op.

Cultuur- en mentaliteitsverandering: de sleutel tot succes

Naast techniek en regels speelt ook de shift in mentaliteit een cruciale rol. Eigenaarschap, autonomie en risicoaversie houden innovatieve initiatieven tegen. Toch groeit het besef dat samenwerking en gemengd gebruik lonen. Logistieke terreinen die maatschappelijke functies opnemen – van sportvelden tot groene ontmoetingsplekken – zijn een mogelijkheid. POM Antwerpen wil dan ook dergelijke initiatieven sterker integreren in haar sites, zodat logistieke omgevingen evolueren naar plekken waar werk, welzijn en omgeving harmonieus samengaan.

De take-aways van de whitepaper op een rij

Ruimte delen loont: met duidelijke afspraken en neutraal databeheer wordt gedeeld ruimtegebruik haalbaar.

Hoogbouw biedt kansen: zeker in combinatie met automatisatie en flexibiliteit.

Technologie is cruciaal: zonder digitalisering geen optimaal gebruik van ruimte, energie en infrastructuur.

Flexibele regels zijn nodig: experimenteer met uitzonderingsregimes en beloon circulair, gedeeld of modulair bouwen.

Overheid als regisseur: lokale en regionale besturen hebben een centrale rol als facilitator, partner en versneller.

De deelnemers aan de rondetafel

Rond de tafel zat een diverse groep van logistieke dienstverleners, retailers, designers, vastgoedontwikkelaars, technologieleveranciers en beleidsmakers.

• Miranda Coppens, Algemeen Directeur POM Antwerpen

• Eric Frijters, Founding Partner/Director FABRICations

• Liesbeth Geysels, Algemeen Directeur VIL

• Ines Keulemans, Associate Real Estate Deloitte

• Pieter Lesage, Partner Superellipse

• Paul Van Nuffel, Manager LogiVille (moderator)

• Brecht Van Hooste, Project Manager Colruyt Group

• Ansfrid Vanlerberghe, Transport Manager DHL Express België

• Isabelle Verdonck, Project Manager POM Antwerpen

• Thomas Vercammen, Logistic Automation & Innovation ManagerToyota Material Handling

• Andreas Vermost Head of Development BE & LU, WDP

Ontdek alle inzichten en aanbevelingen in de volledige whitepaper. Deze is gratis te downloaden via deze link.