Interactieve belevingsruimte CILO benadrukt opportuniteiten circulaire logistiek

In haar streven om de economie duurzamer te maken, neemt de Europese overheid regels aan die de maakindustrie aansporen om hun producten en materialen zo lang mogelijk in omloop te houden. De kernwoorden zijn hergebruik, herstelling en remanufacturing. In de circulaire economie speelt de logistiek een cruciale rol. Om bedrijven bewust te maken van de mogelijkheden van circulaire logistiek opent LogiVille in september een immersieve en interactieve belevingsruimte, CILO. VIL-projectleider Domien Stubbe licht nu al een tipje van de sluier.

“Het concept van de circulaire economie is niet alleen geboren uit het besef dat producten, hun onderdelen en materialen omwille van duurzaamheid zo lang mogelijk in omloop moeten blijven, maar ook uit de vaststelling dat er een tekort ontstaat aan grondstoffen en materialen,” zegt Stubbe. “We dienen de aarde minder te belasten, terwijl handelscrisissen en incidenten zoals de blokkering van het Suezkanaal ons pijnlijk hebben aangetoond hoezeer we afhankelijk zijn van grondstoffen die buiten Europa gewonnen worden.”

De Europese Unie heeft haar regelgeving dan ook flink aangescherpt om de circulaire economie te stimuleren, vooral in sectoren die veel grondstoffen verbruiken of veel afval genereren. Die nieuwe regels maken deel uit van het EU Circular Economy Action Plan, een belangrijke bouwsteen van de Europese Green Deal. “Belangrijke sectoren waarin aanpassingen plaatsvinden zijn de verpakkingen en kunststoffen – denk aan de Packaging and Packaging Waste Regulation (PPWR), die in LogiVille al aandacht krijgt – elektronica en ICT, batterijen en voertuigen, textiel en kleding, de bouw of de voedingsindustrie,” aldus de projectleider.

Circulaire logistiek speelt een centrale rol in het verlengen van de levensduur van goederen en het minimaliseren van afval en grondstoffenverbruik. Dit betekent dat logistieke processen niet alleen gericht zijn op het leveren van nieuwe producten aan klanten, maar ook op het efficiënt inzamelen, sorteren, hergebruiken, repareren en recyclen van gebruikte producten en materialen.

Hergebruik bouwmaterialen

“Een goed voorbeeld is de bouwsector. De jongste jaren is duidelijk gebleken dat bouwmaterialen schaars en duur zijn geworden. Hergebruik kan dit deels opvangen. Bij afbraak komen immers veel materialen vrij: (bak)stenen, balken, planken, tegels en noem maar op. In verschillende Vlaamse steden zijn dan ook projecten van hergebruik opgestart”, voegt hij toe.

Zo is Leuven een pionier op dit vlak. Sinds 2021 biedt de Materialenbank Leuven tweedehands bouwmaterialen aan en redt ze zo jaarlijks honderden tonnen constructiehout, plaatmateriaal en gevelhout van de afvalberg. Ook in Brussel is er een gelijkaardig initiatief, Rotor DC. Dat richt zich op het verzamelen, sorteren en verkopen van gerecupereerde materialen zoals lavabo’s, tegels en verlichting. Builtwise in Antwerpen past eveneens in dit streven: het is een kenniscentrum voor de bouwsector dat onderzoek doet naar duurzame bouwmethoden, waaronder het hergebruik van materialen.

“Hergebruik van bouwmaterialen, elektronica, kleding en andere goederen vraagt echter veel tijd, mankracht en kennis op gebied van vervoer, sorteren, opslag, hergebruik, ‘refurbishen” enzovoort. Het is ook zeer duur. Er is dus veel innovatie nodig om de stromen te optimaliseren en de kosten te drukken. Hierin speelt een nieuwe, circulaire logistiek dus een zeer belangrijke rol”, zegt Stubbe nog.

Innovatieve oplossingen

In tegenstelling tot traditionele logistiek, die hoofdzakelijk lineair is (van productie naar consumptie naar afval), kent circulaire logistiek een gesloten kringloop. Traditionele logistieke systemen focussen vooral op snelheid, kostenbeheersing en just-in-time levering, met als eindpunt vaak de afvalverwerking. Circulaire logistiek daarentegen vereist een bredere kijk, waarbij retourlogistiek, demontage, ‘refurbishing’ en het herintegreren van materialen in de productieketen essentieel zijn. Dit vraagt om meer complexe en dynamische plannings- en distributiesystemen. “Circulaire logistiek biedt dus veel kansen op gebied van innovatie,” klinkt het nog.

“Dit vereist een fundamenteel andere benadering van logistieke processen, met duurzaamheid en kringloopsluiting als kernprincipes. Dit vraagt dus om vernieuwende oplossingen”, stelt hij nog.

Vlaanderen in koppeloton

Is Vlaanderen pionier op gebied van circulaire logistiek? Volgens Stubbe hangt het antwoord af van het perspectief. “We doen het vrij goed. Vlaanderen toont veel beleidsambitie: zo geeft het regeerakkoord aandacht – en zelfs prioriteit – aan initiatieven op gebied van circulariteit, maar er ontbreken er nog duidelijke doelstellingen. Aan de andere kant positioneert Vlaanderen zich via Vlaanderen Circulair als een knooppunt van circulaire innovatie, met werkagenda’s voor verschillende sectoren. We merken ook dat veel bedrijven er actief mee bezig zijn.”

Het feit dat de openingsceremonie van CILO in LogiVille op 4 september zo goed als onmiddellijk uitverkocht was, wijst trouwens op een grote belangstelling van de sector voor circulaire logistiek. “Logistieke bedrijven zijn bewust van de vele ‘business opportunities’ en willen klaar zijn voor die nieuwe logistiek wanneer ze een bredere ingang vindt. Ook de aanwezigheid van Vlaamse minister-president Matthias Diependaele op de openingsceremonie toont dat de overheid een stimulerende rol wil spelen,” aldus Stubbe.

Een ‘wauw’ belevenis

De nieuwe CILO-belevingsruimte in LogiVille is een interactieve ruimte waarin 20 à 25 bezoekers tegelijk zo’n 20 minuten lang worden ondergedompeld in de wereld van de circulaire logistiek. Het wordt een ‘wauw’ belevenis: dankzij schermen rondom en een indrukwekkend geluid is het niet alleen een plek voor gewaarwording en bewustmaking, maar ook voor inspiratie. De bezoekers kunnen mee de keuzes aansturen die ze moeten maken”.

CILO wordt een permanent onderdeel van LogiVille, waarin verschillende sectoren aan bod kunnen komen. “We starten met kleding omdat veel mensen nu al bewust zijn van de nadelige gevolgen van ‘fast fashion’ en dus gemakkelijker de opportuniteiten van een meer circulaire logistiek kunnen inzien,” legt Stubbe uit.

CILO is een absolute primeur: het wordt de eerste immersieve ruimte rond circulaire logistiek in Europa en zelfs wereldwijd. Om het onderwerp nog meer aandacht te geven gaat de opening gepaard met de start van een nieuwe Thematour ‘Circular Supply Chains – more than closing the loop’. Deze thematische rondleiding – inclusief CILO – is dus een echte aanrader. Wil je dit zelf ervaren? Boek nu je bezoek aan de nieuwe Thematour.